1949 අගෝස්තු 5 වැනිදා, දකුණු ඇමරිකාවේ පිහිටි ඉක්වදෝරය, තම ඉතිහාසයේ ලේඛනගත වූ දරුණුතම ස්වාභාවික ව්‍යසනයට මුහුණ දුන්නේය. එය විනාශකාරී භූ කම්පනයකි. එය හුදෙක් භූ කම්පනයක් පමණක් නොව, මුළු රටම කම්පනයට පත් කළ, දහස් ගණනකගේ ජීවිත බිලිගත් ඛේදනීය සිදුවීමකි. මෙම විනාශකාරී ඇම්බාටෝ භූ කම්පනය අදටත් ලොව දරුණු ස්වභාවික විපත්වලින් එකක් ලෙස සැලකෙයි.
භූ කම්පනයේ ස්වභාවය සහ බලපෑම
මෙම භූ කම්පනය සිදු වූයේ එරට වේලාවෙන් දහවල් 2:00ට පමණ වන අතර, එහි ප්‍රබලත්වය රික්ටර් මාපකයේ 6.8ක් ලෙස වාර්තා විය. එහි කේන්ද්‍රස්ථානය වූයේ ඉක්වදෝරයේ ඇන්ඩියන් කඳුකර ප්‍රදේශයේ, ඇම්බාටෝ නගරයට ආසන්නවයි. මෙය මතුපිට කේන්ද්‍රගත වූ භූ කම්පනයක් වූ බැවින්, එහි කම්පනයන් මධ්‍යම ඉක්වදෝරයේ පුළුල් ප්‍රදේශයකට දැනුණු අතර, එහි බලපෑම කිලෝමීටර් 300ක් පමණ දුරින් පිහිටි ගුවායාකිල් (Guayaquil) වැනි නගරවලට පවා දැනුණි.
මුළු ප්‍රදේශයම අතිශය භයානක කම්පන රැල්ලකට ලක් වූ අතර, පසුව ඇති වූ පසු කම්පන මගින් ද හානිය තවදුරටත් උත්සන්න විය. කඳුකර භූමි ප්‍රදේශවල විශාල කඳු නාය යෑම් ඇති වූ අතර, ඒ හේතුවෙන් ගම්මාන සහ ගොවිපළවල් රැසක් මුළුමනින්ම යට වී ගියේය.
ව්‍යසනයෙන් සිදු වූ විනාශය
මෙම භූ කම්පනයෙන් සිදුවූ ජීවිත හානි සහ භෞතික විනාශය අතිමහත්ය.
- මරණ සංඛ්‍යාව: නිල වාර්තා අනුව, 5,000කට අධික පිරිසක් ජීවිතක්ෂයට පත් වූ අතර, 20,000කට ආසන්න පිරිසක් තුවාල ලැබූහ. භූ කම්පනය හේතුවෙන් එක්වරම කඩා වැටුණු ගොඩනැගිලි යට සිරවීමෙන් මෙම ජීවිත හානි වැඩි විය.
- ගොඩනැගිලි විනාශය: ඇම්බාටෝ නගරයේ ගොඩනැගිලිවලින් සියයට 75කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ විය. Pelileo, Patate සහ Pillaro වැනි අවට පිහිටි නගරවලට ද දරුණු ලෙස හානි සිදු විය. මෙම නගරවල පැරණි පල්ලි, රජයේ කාර්යාල සහ නිවාස එක් මොහොතකින් සුන්බුන් බවට පත් විය.
- ඛේදවාචකයේ සංකේතය: ඇම්බාටෝ හි කතෝලික පාසලක සිටි සිසුන් 100කට අධික පිරිසක් ගොඩනැගිල්ලක් කඩා වැටීමෙන් මිය ගිය සිදුවීම, මෙම ව්‍යසනයේ වඩාත් සංවේදී සහ ශෝචනීය මතකයක් බවට පත් විය.
ව්‍යසනයෙන් පසු, ගම්මාන සම්පූර්ණයෙන්ම පාළුවට ගිය අතර, මාර්ග සහ දුරකථන සන්නිවේදන පද්ධති බිඳ වැටීම නිසා ගලවා ගැනීමේ කණ්ඩායම්වලට විපතට පත් ප්‍රදේශ කරා ළඟා වීම ඉතා අපහසු විය. මෙම භූ කම්පනය, කෘෂිකාර්මික වශයෙන් වැදගත් වූ ඉක්වදෝරයේ මධ්‍යම කලාපයේ ආර්ථිකයට ද දරුණු ලෙස බලපෑම් කළේය.
ප්‍රතිවිපාක සහ යළි ගොඩනැගීම
භූ කම්පනයෙන් පසු ඉක්වදෝර රජය සහ ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව විශාල සහන මෙහෙයුම් දියත් කළහ. එක්සත් ජනපදය, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සහ රතු කුරුස සංවිධානය වැනි ආයතන කඩිනමින් ආධාර සැපයූහ.
විනාශ වූ නගර යළි ගොඩනැගීම දශක ගණනාවක් පුරා සිදු වූ දැවැන්ත ව්‍යාපෘතියක් විය. මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතුවලදී නවීන ගොඩනැගිලි තාක්ෂණයන් සහ භූ කම්පනවලට ඔරොත්තු දෙන නිර්මාණ ශිල්ප ක්‍රම හඳුන්වා දෙන ලදී. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, අද අප දකින නවීන ඇම්බාටෝ නගරය බිහි වූයේ මෙම ව්‍යසනයෙන් පසුවයි.
1949 ඇම්බාටෝ භූ කම්පනය, ඉක්වදෝරයේ ජාතික මතකයේ සහ ඉතිහාසයේ සදාකාලිකවම සටහන් වී ති. එය ස්වභාව ධර්මයේ විනාශකාරී බලය මෙන්ම, ව්‍යසනයකින් පසු යළි නැගී සිටීමේ මිනිස් ශක්තිය සහ අධිෂ්ඨානය ද ලොවට කියාපායි.
