පළකරන ලද්දේ: lankaline.lk | දිනය: 2025 අගෝස්තු 3
1975 අගෝස්තු 3 වන දින, මො‍රොක්කෝවේ ඇගදීර් නගරය ආසන්නයෙන් වාර්තා වූ බිහිසුණු ගුවන් යානා අනතුරක් ලෝක ගුවන් ඉතිහාසයට කළු පැල්ලමක් එක් කළේය. රුමේනියානු ගුවන් සේවයට (Tarom Airlines) අයත් වූ බෝයිං 707 (Boeing 707) වර්ගයේ ගුවන් යානයක් කඳු මුදුනක ගැටී කඩා වැටීමෙන් එහි සිටි 188 දෙනෙකුම ජීවිතක්ෂයට පත් වූහ. මෙය එකල වාර්තා වූ දරුණුතම තනි ගුවන් යානා අනතුර ලෙස සනිටුහන් විය.
ඛේදජනක සිදුවීම
අනතුරට ලක් වූ බෝයිං 707 යානය (Boeing 707 aircraft) ප්‍රංශයේ ඩුස්බර්ග් (Dusseldorf) නුවරින් මො‍රොක්කෝවේ ඇගදීර් නගරයේ ඉනේස්ගාන් (Agadir Inezgane) ගුවන් තොටුපළ වෙත ගමන් කරමින් තිබුණි. මෙම ගුවන් යානය ප්‍රධාන වශයෙන් රැගෙන යනු ලැබුවේ, මො‍රොක්කෝවේ සිට ආපසු යුරෝපයට යන ටියුනීසියානු කම්කරුවන් සහ ඔවුන්ගේ පවුලේ සාමාජිකයන්ය. මෙම මගීන් නිවාඩු දින කිහිපයක් ගත කිරීම සඳහා පැමිණි පිරිසක් වූ අතර, ඔවුන්ගේ ගමන ඛේදනීය ලෙස අවසන් විය.
ගුවන් යානය ගොඩබැස්සවීමට ආසන්නව තිබියදී, එනම් අ,qයම 4:10ට පමණ, එය ගුවන් තොටුපළට කිලෝමීටර් 30ක් පමණ ඊසාන දෙසින් පිහිටි ජබෙල් සිරෝවා (Jbel Siroua) නම් කඳු මුදුනක ගැටී කඩා වැටුණි. යානයේ තිබූ මගීන් 181 දෙනාට සහ කාර්ය මණ්ඩලයේ 7 දෙනාට, එනම් මුළු 188 දෙනාටම, දිවි ගලවා ගැනීමට නොහැකි විය. අනතුර සිදුවූ ස්ථානය අතිශය දුෂ්කර ප්‍රදේශයක් වූ බැවින්, මුදාගැනීමේ මෙහෙයුම් සඳහා විශාල අභියෝග රැසකට මුහුණ දීමට සිදු විය.
අනතුරට හේතුව සහ විමර්ශන
මෙම බිහිසුණු ගුවන් අනතුරට හේතු වූ කරුණු පිළිබඳව පුළුල් විමර්ශන ආරම්භ විය. මූලික පරීක්ෂණවලින් පසුව, අනතුරට ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස නියමු දෝෂයක් (Pilot Error) බලපා ඇති බවට සැක පහළ විය.
- උස පිළිබඳ වරදවා වටහා ගැනීම: වාර්තා වලට අනුව, ගුවන් යානයේ නියමුවා ගුවන් තොටුපළ වෙත ළඟා වීමේදී අවශ්‍ය අවම ආරක්ෂිත උස (Minimum Safe Altitude) පිළිබඳව වැරදි අවබෝධයකින් කටයුතු කර ඇත. ඔහු කඳුකර ප්‍රදේශයක් හරහා පියාසර කරන බව නිවැරදිව තේරුම් ගෙන නොසිටි බවට අනුමාන කෙරේ.
- පාලක කුළුණ සමඟ සන්නිවේදනය: පාලක කුළුණෙන් ලබා දුන් උපදෙස් සහ නියමුවාගේ ක්‍රියාකාරකම් අතර යම් විෂමතාවයක් තිබූ බවටද වාර්තා විය.
- උපකරණ දෝෂ නොමැති වීම: යානයේ යාන්ත්‍රික දෝෂ හෝ උපකරණ දෝෂ අනතුරට හේතු නොවූ බවට පසුව තහවුරු විය.
අවසාන විමර්ශන වාර්තාවලින් පෙන්වා දුන්නේ, නියමුවන්ගේ අවධානය සහ තීරණ ගැනීමේදී සිදු වූ වැරදි මෙම ඛේදවාචකයට සෘජුවම බලපා ඇති බවයි.
ගුවන් ආරක්ෂාවට බලපෑම
මෙම දරුණු අනතුර, ගුවන් සේවා කර්මාන්තය තුළ ගුවන් ආරක්ෂාව (Flight Safety) පිළිබඳව ජාත්‍යන්තර අවධානය යොමු කිරීමට හේතු විය. විශේෂයෙන්ම, කඳුකර ප්‍රදේශ හරහා ගමන් කිරීමේදී සහ ගොඩබැස්සවීමේදී ගුවන් නියමුවන් සඳහා වන පුහුණුවේ සහ සන්නිවේදන ක්‍රමවේදවල ඇති වැදගත්කම මෙම සිද්ධියෙන් මතු විය. ලොව පුරා ගුවන් සේවා අධිකාරීන්ට, ගුවන් නියමුවන්ගේ පුහුණු ප්‍රමිතීන් සහ ගුවන් ගමන් ආරක්ෂක ප්‍රොටෝකෝල (Protocols) නැවත සමාලෝචනය කිරීමට මෙය අවස්ථාවක් විය.
1975 ඇගදීර් ගුවන් යානා අනතුර, මිනිස් ජීවිතවල අස්ථිරභාවය සහ සුළු වැරදීමකදී පවා ඇති විය හැකි දැවැන්ත ප්‍රතිවිපාක පිළිබඳ බිහිසුණු සිහිගැන්වීමක් ලෙස ඉතිහාසයේ සටහන්ව පවතී.
