ලාංකේය ගීත කෝකිලාවිය ලෙස සැලකෙන ලතා වල්පොල අභාවප්රාප්ත වී ඇති බව වාර්තා වේ. අසනීප තත්වයෙන් පසු වූ ඇය මිය යන විට 91 වැනි වියේ පසු විය. මේ වන විට ඇය ශ්රී ලාංකේය ගීත වංශ කතාවට ගීත දහසකට අධික ප්රමාණයක් ගායනා කරමින් දායක වී තිබේ.
ශ්රී ලාංකේය සිනමා පසුබිම් ගායනයේ නොමැකෙන නාමය “ලතා වල්පොල” යන්නයි. දශක හතකට අධික කාලයක් මුළුල්ලේ ඇයගේ හඬ පරම්පරා ගණනාවක රසික හදවත් පිනවූයේ, ඇය හුදෙක් ගායිකාවක පමණක් නොව මෙරට සංස්කෘතික සලකුණක් බවටද පත් කරමිනි.
1934 නොවැම්බර් 11 වැනිදා ගල්කිස්සේදී ලතා ලිනෙට් ප්රනාන්දු ලෙස උපත ලැබූ ඇය, සිය ගායන හැකියාව මුලින්ම පෙන්වූයේ ගල්කිස්ස සාන්ත අන්තෝනි දේවස්ථානයේ ගීතිකා කණ්ඩායම හරහාය. වයස අවුරුදු 12 දී ගුවන්විදුලියට සම්බන්ධ වූ ඇය, සී. ඒ. ෆොන්සේකා මහතාගේ මගපෙන්වීම යටතේ සරල ගී ගායනයෙන් සිය ගමන ආරම්භ කළාය.
1940 සහ 50 දශකවල ලාංකේය සිනමාව ආරම්භක අවධියේ පසුවන විට, ඉන්දියානු ගායිකාවන්ගේ අනුකරණයෙන් මිදී දේශීය අනන්යතාවයක් සහිත හඬක් සිනමාවට අවශ්ය විය. එම අඩුව පිරවූයේ ලතා වල්පොලයි.
- ප්රථම චිත්රපට ගීතය: 1952 දී තිරගත වූ ‘එදා රෑ ‘ චිත්රපටයේ “හරි හරි” ගීතය.
- ජනප්රියත්වය: එතැන් පටන් දශක කිහිපයක් යනතුරු මෙරට තිරගත වූ සෑම චිත්රපට තුනකින් දෙකකම පසුබිම් ගායනය ඇය සතු විය.
ඇයගේ ජීවිතයේ මෙන්ම සංගීත දිවියේද වැදගත්ම සන්ධිස්ථානය වන්නේ ප්රවීණ ගායක ධර්මදාස වල්පොල මහතා සමඟ 1956 දී විවාහ වීමයි. ඔවුන් දෙදෙනා ගැයූ යුගල ගීත අදටත් ශ්රී ලංකාවේ වැඩිම පිරිසක් ශ්රවණය කරන ගීත ගොන්නට අයත් වේ.
ලතා වල්පොල මහත්මිය කිතුනු භක්තික කෙනෙකු වුවද, බෞද්ධ ජනතාව අතර ඇය අතිශය ගෞරවයට පාත්ර වූයේ ඇය ගැයූ බෞද්ධ භක්ති ගීත නිසාය
ඇය මෙරට සංගීත ඉතිහාසයේ වාර්තා රැසක් පිහිටුවා ඇත:
- චිත්රපට සංඛ්යාව: චිත්රපට 600කට අධික සංඛ්යාවකට පසුබිම් ගායනයෙන් දායක වී ඇත.
- ගීත සංඛ්යාව: ග්රැමෆෝන් තැටි, කැසට් සහ සීඩී තැටි ඇතුළුව ගීත දහස් ගණනක් ගායනා කර ඇත.
- සම්මාන: හොඳම පසුබිම් ගායිකාව ලෙස සරසවිය සම්මාන රැසක් ද, ජනාධිපති සම්මාන සහ කලා කීර්ති ගෞරව සම්මානයෙන්ද පිදුම් ලැබුවාය.
ලංකේය සංස්කෘතික නිර්මාණ ලෝකය වෙනුවෙන් ඇගේ දායකත්වයට අපේ ආචාරය මෙසේ පුද කරමු.
