ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1630 අගෝස්තු 25 වැනිදා, ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසයේ විදේශ ආක්‍රමණිකයන්ට එරෙහිව සිදුවූ අතිශය තීරණාත්මක සහ අභිමානවත් සටනක් සටහන් විය. ඒ, පෘතුගීසි හමුදාව සහ දෙවන රාජසිංහ රජුගේ නායකත්වයෙන් යුත් උඩරට හමුදාව අතර සිදුවූ රන්දෙණිවෙල සටනයි. මෙම සටනෙන් පෘතුගීසීන්ට අත් වූ දරුණු පරාජය, ඔවුන්ගේ ලංකාව තුළ බලය දුර්වල වීමට හේතු වූ අතර, උඩරට රාජධානිය තවදුරටත් ස්වාධීනව පවත්වාගෙන යාමට මහඟු පිටිවහලක් විය.
සටනට මුල් වූයේ, එකල පෘතුගීසි සේනාධිපතිවරයා වූ කොන්ස්තන්තීනු ද සා ද නොරොඤ්ඤ, උඩරට රාජධානිය සම්පූර්ණයෙන්ම යටත් කර ගැනීමේ අරමුණින් විශාල හමුදාවක් සමඟ පැමිණ ගත් උත්සාහයයි.
කෙසේ වෙතත්, මේ වන විට රාජසිංහ කුමරු ලෙස සිටි දෙවන රාජසිංහ රජු, සටනට කෙළින්ම මුහුණ දෙනවා වෙනුවට, සතුරු හමුදාව රවටා, පසුබැසීමේ උපාය මාර්ගයක් අනුගමනය කළේය. මෙය පෘතුගීසීන්ගේ බලාපොරොත්තු බිඳ දැමීමක් විය. ඔවුන් සිතුවේ, සිංහල හමුදාව පලා යන බවයි. එමෙන්ම, සටන අතරතුරදී, සිංහල සේනාධිපතියන් අතර සිටි ඇතැම් ලස්කිරිඤ්ඤ සේනාධිපතිවරුන් පෘතුගීසීන්ට පක්ෂපාතීව කටයුතු කිරීමට උත්සාහ කළද, ඔවුන්ගේ එම ද්‍රෝහී සැලසුම් සාර්ථක වූයේ නැත.
උපායශීලීව ක්‍රියාත්මක වූ දෙවන රාජසිංහ රජු, සිය හමුදාව සමඟ රන්දෙණිවෙල පිටියට පැමිණි පෘතුගීසි හමුදාව වට කර ගැනීමට සමත් විය. මෙම සටන ඉතා දරුණු වූ අතර, දෙවන රාජසිංහ රජුගේ නායකත්වය යටතේ සිංහල හමුදාව, පෘතුගීසීන්ට එරෙහිව ප්‍රබල ප්‍රහාරයක් දියත් කළේය. සටනින් ගැලවීමට ඉඩක් නොතිබූ පෘතුගීසි හමුදාව විශාල වශයෙන් මරණයට පත් වූ අතර, ඔවුන්ගේ සේනාධිපති කොන්ස්තන්තීනු ද සා ද නොරොඤ්ඤ ද සටන් බිමේදී මිය ගියේය.
මෙම සටනින් ලැබූ ජයග්‍රහණය, පෘතුගීසීන්ගේ බලය සහ කීර්තිය බරපතල ලෙස හීන කළ අතර, ශ්‍රී ලාංකිකයන් අතර ජාතික ආත්ම අභිමානය වර්ධනය වීමට හේතු විය. අදටත් රන්දෙණිවෙල සටන, ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසයේ විදේශ ආක්‍රමණිකයන්ට එරෙහි ප්‍රතිරෝධයේ සුවිශේෂී සංකේතයක් ලෙස සැලකේ.
